COĞRAFYA

                                                   


                            MEVSİMLER

MEVSİMLER Ve  ÖZELLİKLERİ                                                                                                  

Mevsimler güneşin gün dönümü ve gece gündüz eşitliği noktaları arasından geçişleri arasındaki sürelerdir. Mevsimlerin oluşmasının temel sebebi eksen eğikliği ve Dünya’nın Güneş çevresindeki hareketidir. Her iki yarım kürede de mevsimler birbirinin tersi olarak yaşanır. KYK yazı yaşarken, GYK kışı yaşamaktadır. Aynı şekilde birinde sonbaharı yaşanırken diğeri de ilkbahar yaşanır.

Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu günler mevsim başlangıcı olduğu için Gündönümü adı da verilir. 21 Mart ve 23 Eylül Ekinoks tarihleri, 21 Aralık ve 21 Haziran Solstis tarihleridir.

Eğer eksen eğikliği olmasaydı, Dünya güneş etrafında do-lanırken, güneş ışınlarının yere düşme açısı değişmeyecek, sıcaklık değişimleri gerçekleşmeyecek, böylece mevsimler de oluşmayacaktı.

Gündönüm (solstis) tarihleri gündüz sürelerinin uzamaya veya kısalmaya döndüğü tarihlerdir. Ekinoks tarihleri ise güneş ışınlarının ekvatora dik düştüğü ve bütün dünyada gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihlerdir.

 

               

Kış Mevsimi Ve Özellikleri

 
Kış,
4 mevsimden biridir. Aralık , Ocak, Şubat, aylarından oluşur. Bu mevsim mevsimlerin en soğuğudur. Bu mevsimde hava sıcaklığı eksilere doğru düşer, bu düşmeyle kar ve yağmur artar. Türkiye'de kış ilk olarak Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi'nde başlayarak batıya doğru ilerler.

Kış mevsiminde hava sıcaklığı çoğu bölgelerde sıfırın altına iner ve don olayı gerçekleşir. Kış mevsiminde güneş ışınları dünyaya yatay olarak gelir. Bu nedenle hava oldukça soğuk olur. Türkiye'de en çok Doğu Anadolu Bölgesi'nde ağır kış koşullarına rastlanır. Örneğin Erzurum'da kar kalınlığı geçtiğimiz yıllarda 1 metreye kadar ulaşmıştır. Hava sıcaklığıda -30 derecelere kadar düşmektedir. Kış mevsiminde insanlar daha kalın ve yünlü kıyafetleri giymeyi tercih ederler. Kış mevsiminin ayları aralık, Ocak şubattır. Kış mevsiminde yılbaşı kutlanır.

İlkbahar Mevsimi Ve Özellikleri

Mevsimler bir yılın farklı astronomik ve iklimsel özelliklere sahip olan bölümleridir. Orta iklimli paralellerde İlkbahar, Yaz, Sonbahar ve Kış'a ayrılırlar. Kutuplarda ve Kutuplara yakın paralellerde bir yıl sadece Yaz ve Kış mevsimi diye ikiye ayrılır. Kutuplarda ayrıca 6 ay gece ve 6 ay gündüz olur.

Mevsimler Dünyanın güneş etrafında dönmesi sonucunda, gün ve gecelerin uzunluğuna bağlı olarak belirlenen, senenin dört bölümünden her biri. Dönme sonucu ortaya çıkan değişiklik, güneşten alınan ısı miktarının da farklı olmasını doğurur. Mevsimler arası sıcaklık değişmesi, özellikle ılımlı bölgelerde kendisini en fazla gösterirken, ekvatorda bu oldukça azdır. Kutuplar ise daima soğuktur. Ancak sıcaklıkta, mevsimlere bağlı olarak bir değişiklik fark edilir.

Mevsimler, ekliptik denilen dünyanın güneş etrafındaki yörüngesinin düzlemiyle dünyanın dönme ekseninin yaptığı açı sonucu ortaya çıkar. Bu sebeple dünyanın güneş etrafındaki hareketi sırasında kuzey ve güney yarım kürelerin yönelmesi değişir. 21 Marttan 23 Eylüle kadar kuzey yarım küre, güneye göre güneşe daha dönüktür ve daha çok güneş tarafından ısıtılır. Bu durum 23 Eylül- 21 Mart arasında tersine döner. Böylece kuzey yarım küresindeki mevsimlere 21 Marttan başlayarak aşağıdaki gibi isim verilmiştir: İlkbahar, 21 Mart-22 Haziran; yaz, 22 Haziran-23 Eylül; sonbahar, 23 Eylül-22 Aralık; kış, 22 Aralık-21 Mart. Güney yarım küresinde mevsimlerin sırası tersine olup, ilkbahar 23 Eylül de başlar.

Mevsimler Dünya'nın kendi dönüşünün, güneşin etrafında döndüğü yörünge ile aynı hizada dönmemesinden kaynaklanırlar. Böylece yeryüzünden gök'e bakıldığında güneş dünyanın heryerinde farklı bir yükseklikte gökyüzünden geçer.

"Kuzey-kışı" döneminde dünyanın Güneyküresi güneşe doğru yöneliktir, ve Kuzeyküresi daha az Güneş ışığı alır. "Güney-kışı" döneminde ise dünyanın Kuzeyküresi güneşe yöneliktir ve kuzeyde sıcak mevsimler başlar. Yani dünyanın Kuzeyküresinde Yaz başladığı zaman Güneyküresinde (örneğin Güney Afrika ya da Avustralya'da) kış başlar.
 İlkbahar veya ilkyaz, doğa döngüsünde kış ile yaz arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede Mart ve Haziran arasıdır.

İlkbaharda ağaçlar çiçek açar, hava sıcaklığı artmaya başlar. Bu mevsimde karların erimesi ve bol miktarda yağışların yağması ile su yatakları olan dereler, göller, göletler ve barajlar sularla dolar.Baharın habercisi çiçekler açar.

Bilhassa bu mevsimde yerel hava depresyonu olarak meydana gelen hava değişikliklerinde halk arasında Kırk İkindi adı verilen sağanak yağışlar başlar. Bu yağışlarla şiddetli gök gürültüsü, yıldırım düşmesi, dolu tehlikesi ve sel felaketleri de görülür. Bazen bu yağışlar çiftçilere çok zarar verir.

İnsanlar üzerinde de sağlık açısından olumsuz etkileri olabilir. Yorgunluk, halsizlik ilkbaharın insanlar üzerindeki olumsuz etkilerindendir. Bu duruma tıp dilinde kısaca Bahar Sendromu denir.

Yaz Mevsiminin  Ve Özellikleri

                                             
Yaz, en sıcak Mevsim (iklim)dir. Kuzey Yarım Küre'de en uzun günler yazda gerçekleşir. Dünya ısıyı depo ettiği için en sıcak günler genellikle yaklaşık iki ay daha sonra ortaya çıkar. Sıcak günler Kuzey Yarım Küre'de 21 Hazkomşumuz iran ile 22 Eylül arasında, Güney Yarım Küre'de ise 22 Aralık ile 21 Mart arasındadır.
Yaz Mevsim (iklim)i insanlar, tabiatın çoğu güzelliklerinden yaralanma olanağı bulur. İnsan sağlığına büyük faydası bulunan ve kemiklerin gelişmesi için gerekli olan D vitamini, güneş ışınlarından alınır. Yazın insanlar tenine ve bazı hastalıkların iyi gelen deniz suyu ve deniz kumundan faydalanılırlar. Güneş banyoları romatizmalar için çook faydalıdır. Güneşin kuvvetli ışınları birçook hastalıkları yok eder ve iyileştirir. Meyvelerin, sebzelerin ekserisi bu Mevsim (iklim)de yetişir. Türkiye'de insan Gıdasının büyük bir kısmını tutan; buğday, arpa, mısır ve yulaf gibi hububatlar bu Mevsim (iklim)de toplanır ve ambarlanır. Bu Mevsim (iklim)de araziler gelecek ekkim dgerçek önemine hazırlanır.

Yazın aşırı ve kavurucu sıcaklığından da sakınmak gerekir. Uzun süre başı açık kalmak, aşırı güneş banyosu yapmak, deri(cilt) ve insan sağlığı için çook tehlikelidir. Serinletici içecekler içmede de aşırı gidilmemelidir. Bu Mevsim (iklim)de yiyecek ve içeceklerin yanında giyeceklere de dikkat etmek gerekir. Yazları ter emici, rutubet çekici pamuklu giyecekler tercih edilip, naylon ve buna benzer giyecekler giyilmemelidir.

Sonbahar Mevsimi Ve Özellikleri 

 

 Sonbahar yaz ile kış mevsimleri arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede Eylül Ekim ve Kasım; güney yarım kürede ise Mart Nisan ve Mayıs aylarına denk gelir. 
 
Sonbaharın belirtiler.Sonbaharda ağaçların yaprakları sararır ve dökülür.
Sonbaharda bir kayın türü olan Fagus sylvatica yaprakları.
Gündüzler kısalır geceler uzar. Güneş erken batar. Daha az ısı ve ışık verir. Serin yağmurlu ve rüzgarlı günlerin sayısı artar. Kış mevsiminin habercisidir.
Ağaçların yaprakları sararmaya ve dökülmeye başlar. İğne yapraklı ağaçlar (Çam ardıç vb.) yapraklarını dökmezler. Çiçeklerdeki çiçek sayısı azalır. Etraftaki otlar ve çimenler kurur.Soğuklar başladığı için kışlık giysiler çıkarılır kalın ve kapalı giysiler (Yağmurluk bot şapka ceket şemsiye kazak vb.) giyilir.Sonbaharda ağaçlar sarıyı renk değistiryorlar ve yaprakları kaybediyorlar

* Meyveler: Elma mandalina havuçincir nar ayva portakal vb.
* Sebzeler: Karnıbahar lahana ıspanak pırasa marul tere turp taze soğan vb.